De pH-waarde in een zeewateraquarium is een constante zorg voor de meeste zeewateraquarianen. Terwijl de bewoners van een systeem dat alleen uit vissen bestaat, een vrij breed pH-niveau kunnen verdragen zonder veel schade op te lopen, zijn de bewoners van een rifaquarium, dat zowel vissen als ongewervelde dieren bevat, sterk afhankelijk van een constant pH-niveau in het juiste bereik om te overleven, laat staan te gedijen. De geaccepteerde pH-waarde in een zoutwatersysteem ligt tussen 7,6 en 8,4, maar rifaquaria zijn gevoeliger en moeten daarom aan de hogere kant van de pH-schaal, 8,0 tot 8,4, gehouden worden.
Om de pH te controleren of aan te passen, moet men eerst begrijpen wat het is. Hoewel het ingewikkeld kan zijn om de chemie van de interactie tussen ionen te begrijpen, is het niet moeilijk om pH voor leken te begrijpen.
Een basisuitleg van pH
pH (macht van waterstof) is eenvoudigweg een meting van de zuurgraad of alkaliteit van een oplossing. Een pH van 7 wordt beschouwd als “neutraal”, noch zuur of alkalisch, terwijl pH boven 7 alkalisch of “basisch” is, en onder 7 zuur.
De normale trend voor water in een zoutwatersysteem is dat de pH naar beneden gaat, of zuurder wordt, wat komt door de toevoeging van zuren aan het aquarium. Deze zuren zijn afkomstig van verschillende bronnen, waarvan de belangrijkste zijn:
- Overtollig kooldioxide (CO2) van ademhaling veroorzaakt door een gebrek aan voldoende gasuitwisseling
- Salpeterzuur van biologische filtratie (nitrificatie)
- Organische zuren van metabolisch afval
Natuurlijk zijn ademhaling en metabolisch afval een natuurlijk onderdeel van de oceaan. De reden dat de pH van zeewater niet verandert, is echter dat het water een aantal chemische stoffen bevat, zoals bicarbonaat, calcium, carbonaat, boraat en hydroxide, die allemaal als natuurlijke “buffers” fungeren die de daling van de pH vertragen.
Dus waar komt alkaliteit in dit alles om de hoek kijken? De mate waarin een oplossing haar pH behoudt wanneer er zuur wordt toegevoegd, wordt de “alkaliteit” van de oplossing genoemd. Verwante termen voor aquaria zijn carbonaat of calciumhardheid, en het Duitse equivalent daarvan, KH of dKH. De hoeveelheid “buffers” in zeewater bepaalt de alkaliteit.
Als de pH in een zoutwatersysteem begint te dalen, is dat een indicatie dat de buffers uitgeput raken en dat de zuurtegraad gecorrigeerd moet worden.
Manieren om pH-problemen te verhelpen
- Om de pH te verhogen, zijn eenvoudige methodes het toevoegen van natriumbicarbonaat (zuiveringszout) of een commercieel pH-aanpassingsproduct.
- Om een hoge pH te verlagen kunt u snel wat azijn of citroensap toevoegen, of een commercieel pH-verlagend product.
- Voor het stabiliseren van de pH is de algemeen geaccepteerde “beproefde en ware” methode nog steeds het regelmatig gedeeltelijk verversen van water. Dit ververst niet alleen de natuurlijke buffers, maar herstelt ook de sporenmineralen in het aquariumwater. Natuurlijk is het altijd verstandig om de oorzaken van de pH-daling te verminderen. Het regelmatig verwijderen van al het niet opgegeten voedsel en visuitwerpselen uit de bak zal een daling van de pH-waarde aanzienlijk vertragen.
- Gebruik een eenvoudige doseerder om automatisch buffers en calcium, jodium, andere essentiële sporenelementen en supplementen toe te voegen.
- Het installeren van een calciumreactor, hoewel dit een duurdere optie is, kan een probleemloze oplossing zijn om radicale pH- en alkaliteitsproblemen onder controle te houden.
Onthoud dat grote aanpassingen van de pH-waarde in uw aquarium langzaam moeten gebeuren. Het verhogen van de pH van 7,4 naar 8,4 in een paar minuten kan bij bijna alle zoutwatervissen (en ongewervelden) een pH-schok veroorzaken, met de dood tot gevolg. Als u grote aanpassingen doet, doe dit dan langzaam, net zoals u zou doen bij het acclimatiseren van nieuwkomers in uw aquarium.
pH-problemen voorkomen
Zonder invloeden van buitenaf behoudt zout water een stabiele pH. Als dit zo is, waarom verandert de pH in uw zoutwateraquarium dan en daalt deze meestal? In de meeste gevallen is de pH-daling te wijten aan het zuur dat geproduceerd wordt door de productie en reductie van ammoniak. De ammoniak wordt aangemaakt door de dieren in het aquarium die voedsel eten en afval produceren (meestal detritus) dat vervolgens wordt afgebroken. Niet opgegeten voedsel op de bodem van de tank produceert ook ammoniak als het afbreekt. Hetzelfde geldt voor dode dieren die in de tank achterblijven.
Een regelmatig onderhoudsprogramma van de bak waarbij visuitwerpselen en niet-opgegeten voedsel worden verwijderd, samen met gedeeltelijke waterverversingen met nieuw zout water, zal de pH in uw aquarium meestal op het juiste niveau houden en ervoor zorgen dat pH-aanpassingen tot het verleden behoren.
