Aanvallen bij honden

Aanvallen, die soms stuiptrekkingen of toevallen worden genoemd, kunnen om veel verschillende redenen voorkomen bij honden. Idiopathische epilepsie is de meest voorkomende oorzaak. Een toeval treedt op wanneer de hersenschors van de hersenen op een abnormale manier functioneert, wat leidt tot ongewoon gedrag of ongewone bewegingen. De oorzaak van deze storing kan een lichamelijke afwijking, toxische blootstelling, trauma of ziekte zijn. Hoewel elk hondenras een aanval kan krijgen, zijn bepaalde rassen, waaronder Duitse herders, beagles, husky’s, Akita’s en Labrador retrievers, vatbaar voor epilepsie.

Wat is een epileptische aanval?

Een epileptische aanval is een symptoom van een neurologische storing in de hersenen van een hond. Er zijn veel oorzaken voor toevallen, variërend van anatomische tot omgevingsfactoren, maar ze resulteren allemaal in een tijdelijke verstoring van de normale elektrische impulsen in de hersenen van de hond. De presentatie van toevallen varieert van een kortstondige bewustzijnsdaling tot volledige lichamelijke stuiptrekkingen.

Status epilepticus

Een langdurige aanval (langer dan vijf minuten) of een reeks aanvallen die elkaar snel opvolgen, wordt status epilepticus genoemd. Dit is een medisch noodgeval. Als dit type aanval onbehandeld blijft, kan het leiden tot hersenbeschadiging, hyperthermie (verhoogde lichaamstemperatuur) en de dood. Honden met status epilepticus moeten in het ziekenhuis worden opgenomen en kunnen een constant infuus met medicatie nodig hebben om de aanvallen te stoppen.

Symptomen van epileptische aanvallen bij honden

Er zijn drie fasen van symptomen die kenmerkend zijn voor toevallen:

1. De pre-ictale fase: Uw hond kan voelen dat er iets niet helemaal in orde is voordat een aanval optreedt en zich vreemd gedragen (ijsberen, janken, stenen of speelgoed dragen, tegen muren of meubels oprennen, of zich lusteloos gedragen). Deze fase, die ook wel het prodroom wordt genoemd, kan een paar seconden tot een paar dagen duren en de symptomen zijn meestal subtiel, zodat u zich er misschien niet van bewust bent dat er iets mis is.
2. De ictale fase: Dit is de fase die u waarschijnlijk zult opmerken en classificeren als een aanval, ongeacht de ernst ervan. Uw hond kan een bewustzijnsverlies vertonen, in de ruimte staren, rondjes rennen of stuiptrekkingen krijgen. Deze fase kan enkele seconden tot enkele minuten duren en wordt beschouwd als de actieve fase van de aanval.
3. De post-ictale fase: Deze fase kan minuten tot uren duren. Afgezien van overmatig hijgen, kunnen de symptomen subtiel zijn en onopgemerkt blijven. Na de aanval kan een hond lusteloos of depressief lijken. Sommige honden lijken ook rusteloos en lopen een tijdje onophoudelijk te ijsberen. Dit wordt de post-ictale periode genoemd en de duur van het herstel kan nogal variëren.1

Tijdens de ictale fase van een aanval manifesteren de symptomen zich als abnormale motorische (bewegings)symptomen, abnormale gedragssymptomen of een combinatie van beide. De volgende symptomen komen vaak voor, maar kunnen alarmerend zijn:

Symptomen

• Uw hond kan tijdens een aanval veranderingen in zijn bewustzijnsniveau vertonen of zelfs bewusteloos raken.
• Er kan een verandering in de tonus van de spieren optreden, waardoor de poten en nek verstijven.
• Er kunnen schokkerige bewegingen van de spieren en/of schommelingen van de poten van uw hond optreden.
• De gezichtsspieren kunnen ook betrokken zijn bij de aanvalsactiviteit, waardoor de oogleden van uw hond trillen of de bek heftig open en dicht gaat.
• Uw hond kan tijdelijk de controle over zijn lichaamsfuncties verliezen en overmatig plassen, ontlasten of kwijlen.

Bij de eerste tekenen van een aanval is het belangrijk om ervoor te zorgen dat uw hond op een veilige plaats is waar hij zijn hoofd niet kan stoten of vallen terwijl hij mogelijk gewelddadige, schokkende bewegingen maakt. Houd uw handen en gezicht uit de buurt van de mond van uw hond tijdens de aanval, omdat uw hond zijn bewegingen niet onder controle heeft en u onbedoeld kan bijten.

Als uw hond terugkerende aanvallen heeft, zult u waarschijnlijk gewend raken aan de “routine” om uw hond snel naar een veilige plek te brengen (indien mogelijk) en papieren handdoeken bij de hand te hebben om kwijl, urine en uitwerpselen op te ruimen.

Illustratie: De Spar / Michela Buttignol

Grote epileptische aanvallen

Dit zijn gegeneraliseerde motorische aanvallen waarbij het hele lichaam betrokken is. Een hond met een grand mal aanval kan omvallen, stijf worden en heftig schudden met zijn hele lichaam. Veel honden speekselen of schuimen op de bek, en sommige plassen en/of poepen onwillekeurig. Honden kunnen ook vocaliseren, janken en grommen tijdens een aanval.

Clusteraanvallen

Clusteraanvallen zijn ernstige aanvallen, die zich onderscheiden door meerdere grand mal aanvallen over een periode van 24 uur die snel na elkaar kunnen optreden, waardoor de ernst ervan toeneemt en het risico op status epilepticus toeneemt.

Psychomotorische aanvallen

Psychomotorische aanvallen worden gekenmerkt door vreemd gedrag dat slechts een minuut of twee duurt. Uw hond kan bijvoorbeeld plotseling achter zijn staart aanrennen of doen alsof hij dingen ziet die er niet zijn.

Lokale aanvallen

Deze aanvallen zijn het minst ernstig en beperken zich tot een specifiek deel van het lichaam en zien er misschien niet meer uit dan een trekje in de gezichtsspieren of ledematen van de hond.

Oorzaken van toevallen

Toevallen hebben verschillende oorzaken, en verschillende externe invloeden kunnen toevallen uitlokken bij gevoelige honden. De meest voorkomende oorzaken van toevallen bij honden zijn de volgende:

• Idiopathische epilepsie (wordt over het algemeen als erfelijk beschouwd zonder bekende anatomische of omgevingsoorzaak)
• Veranderende hersenactiviteit (in slaap vallen, wakker worden of een hoge mate van stimulatie/opwinding ervaren)
• Allergene ingrediënten in hondenvoer (rozemarijn, gluten, granen)
• Giftige chemicaliën (huishoudelijke schoonmaakmiddelen, pesticiden)
• Insectengif of slangengif (van steken en beten)
• Portosystemische (lever) shunt
• Hersentumor (kwaadaardig of goedaardig)

Diagnose van toevallen bij honden

Als uw hond voor het eerst een toeval heeft, bel dan uw dierenarts, die uw hond indien nodig zal helpen stabiliseren. De volgende stap is het uitvoeren van diagnostische tests, te beginnen met bloedonderzoek (CBC, lever, schildklier) en een lichamelijk onderzoek. Als de eerste tests geen uitsluitsel geven, kan een veterinair neuroloog een CT-scan of MRI maken, of een afname van het hersenvocht (liquor cerebrospinalis (CSF)) om meer informatie over de aandoening van uw hond te verzamelen.

Behandeling en preventie

Als hersenmisvormingen, hersentumoren, ontstekingen in de hersenen of leverproblemen uitgesloten zijn, zal uw hond waarschijnlijk gediagnosticeerd worden met idiopathische epilepsie en behandeld worden met anti-epileptica om aanvallen te voorkomen of te verminderen.

Medicijnen op recept

Uw dierenarts kan één of meer anti-epileptica voorschrijven om de aanvallen van uw hond onder controle te houden:2

• Fenobarbital
• Kaliumbromide (KBr)
• Primidon
• Imepitoïne
• Zonisamide
• Keppra (levetiracetam)

Voor veel honden is er een periode van vallen en opstaan met anti-epileptica. Medicijnen kunnen gecombineerd, aangepast of verwisseld worden totdat de aanvallen van uw hond gereguleerd zijn. In veel gevallen moeten er regelmatig laboratoriumtests worden uitgevoerd om de reactie van uw hond op de medicatie en zijn algehele gezondheid te controleren.

Prognose voor honden met toevallen

De meeste dierenartsen zullen geen farmaceutische behandeling instellen als de aanvallen minder dan één keer per maand optreden. Zoals bij elke medicatie, hebben ook deze medicijnen bijwerkingen. Als ze helpen om de aanvallen van uw hond onder controle te houden, kan het zijn dat de voordelen opwegen tegen de risico’s. Als de medicijnen eenmaal zijn gestart, zijn ze vaak levenslang nodig en moeten ze minstens twee keer per dag worden toegediend. Hoewel dit een grote verantwoordelijkheid is, kan het helpen om het leven van uw hond te verlengen. Veel honden met epilepsie leiden een gelukkig, normaal leven met weinig aanvallen.

Als u vermoedt dat uw huisdier ziek is, bel dan onmiddellijk uw dierenarts. Raadpleeg voor gezondheidsgerelateerde vragen altijd uw dierenarts, omdat zij uw huisdier onderzocht hebben, de gezondheidsgeschiedenis van uw huisdier kennen en de beste aanbevelingen voor uw huisdier kunnen doen. Artikel Bronnen Point Pet gebruikt alleen bronnen van hoge kwaliteit, waaronder collegiaal getoetste onderzoeken, om de feiten in onze artikelen te ondersteunen. Lees ons redactieproces voor meer informatie over hoe wij onze inhoud op feiten controleren en nauwkeurig, betrouwbaar en geloofwaardig houden.

1. Aanvallen bij honden. Metropolitan Veterinary Associates.

2. Podell, M. et al. 2015 ACVIM Small Animal Consensus Statement On Seizure Management In Dogs. Journal Of Veterinary Internal Medicine, vol 30, no. 2, 2016, pp. 477-490. Wiley, doi:10.1111/jvim.13841